2011 - Een beetje rebellie in de zorgsector kan geen kwaad

Een pleidooi voor meer ondernemerschap in de zorgsector

Het is soms ontroerend te moeten lezen in alle beleidsnota’s van al onze regeringen die ons land rijk is, hoe belangrijk de (thuis)zorg wel is. Als er één politieke consensus bestaat, dan is het wel deze. Een goed uitgebouwd, beschikbaar en financieel toegankelijk zorgaanbod voorkomt tevens dat mensen zich verplicht zien om vroegtijdig een beroep te doen op andere en duurdere zorgvormen. Elke regeerakkoord stelt dat het gamma aan (thuis)zorg wordt ondersteund en uitgebreid.

Men kan daaruit lezen dat de zorg het continuüm is waarin zowel de preventie, de voorlichting, de curatie en de ondersteuning van de individuele patiënt/cliënt bij elk het zorgaspect worden verzekerd. Allemaal mooie woorden, maar kan de zorgsector al deze vleierij wel degelijk aan? Is zij genoeg gewapend om al de haar toegewezen uitdagingen grondig aan te pakken? Bezit de zorgsector wel degelijk over alle capaciteiten om een integrale aanpak te promoten? Of is de thuiszorg een overroepen magisch woord die te pas en te onpas wordt gebruikt om de patiënt te behagen in zijn welverdiende privacy? Is de Vlaamse zorg wel het gezonde beestje dat alles aankan of is ze zelf dringend aan verzorging toe?

Het mag gezegd worden dat we in Vlaanderen fier mogen zijn op onze zorgsector en dat de huidige complexiteit aan zorgmodellen niet eens opweegt tegenover het behaalde resultaat op het niveau gezondheids- en welzijnsvooruitgang in onze regio. Conclusie is dus dat men absoluut geen karikatuur kan maken van het Vlaamse zorgmodel, wat betekent dat de (thuis)zorg in Vlaanderen niet te ridiculiseren is. Het werk dat onze voorgangers hebben gerealiseerd is toch noemenswaardig en vraagt respect. Toch voelt iedereen aan dat het zorgapparaat op sommige vlakken sputtert en doordat de maatschappelijke context dermate snel wijzigt het noodzakelijk is een flexibel zorgsysteem te ontwikkelen. En nu juist zijn het deze verdienstelijke voorgangers (en dat zijn niet altijd natuurlijke personen, maar ook instellingen en voorzieningen) die vandaag zich berusten op hun verdiensten en daardoor de gigantische maatschappelijke omwentelingen die zich vandaag afspelen niet anticiperen. De toekomst wordt heel slecht voorbereid.

Vooraf wens ik duidelijk te maken dat de mentale keuze die de politieke overheid maakt om de zorg verder uit te bouwen als basispijler in onze welvaartstaat Vlaanderen, natuurlijk de juiste is en onze steun verdient. Dus in die zin zit de aandacht over de zorg in Vlaanderen goed.

Waarom ons dan zorgen maken…hoor ik u al vragen?

Omdat er onevenwichten bestaan; omdat de mentale keuze niet altijd heeft geleid in effectieve maatregelen; omdat de organisatiestructuur vaak te wensen overlaat; omdat eigenlijk een fundamentele Vlaamse zorg niet bestaat; omdat men niet fier genoeg is over zijn eigen zorgmodel; omdat de financiering niet echt logisch in elkaar zit en bovenal omdat men blijkbaar geen moedige knopen durft door te hakken in functie van de gigantische demografische problematiek die op ons afkomt. Al deze bedenkingen zorgen er vandaag voor dat ons zorgmodel ziek is en aan verzorging toe is, met de bedoeling om ons zorginstituut om te vormen tot een dynamische atleet.

Om een scherpe analyse te maken van de (thuis)zorg en om vooral de thuiszorg te wapenen tegen de toekomstige uitdagingen, is het belangrijk te vatten wat er om ons heen gebeurt en welke maatschappelijke trends invloed kunnen hebben op de (thuis)zorg. De vraag die we ons allen moeten stellen is: “Welke maatschappelijke trends die we vandaag vaststellen zijn belangrijk om een goed uitgebouwde en georganiseerde zorg proactief verder uit te bouwen?” Wat mij betreft zijn deze te resumeren in vijf megatrends:

Megatrend 1: toenemende belang van de levenskwaliteit en een steeds hoger welzijnniveau

Megatrend 2: toenemend belang van private leefsfeer en toenemend individualisme

Megatrend 3: globalisering met 24-uurs economie en toenemende concurrentie

Megatrend 4: de toenemende ontgroening en vergrijzing

Megatrend 5: de steeds stijgende gemedicaliseerde zorgkost