2022: Verademen in de 'nieuwe' grenachecultuur

artikel verschenen in Ken Wijn Magazine - jaargang 18 - n° 36

Ontdekkingen in de Rhônevallei

InterRhône is de interprofessionele organisatie die alle wijnbouwers en appellaties van de Rhônevallei overkoepelt, met uitzondering van de AOC Châteuneuf-du-Pape. Hun tweejaarlijkse hoogmis Découvertes en Vallée du Rhône werd aardig in de war gestuurd door de coronamiserie. Twee jaar na mekaar werd dit fantastisch spektakel uitgesteld, waardoor elke nieuwigheid in deze wijnstreek onopgemerkt bleef. Het is immers onvoorstelbaar vast te stellen hoe deze wijnregio evolueert en welke indrukwekkende inspanningen jonge ambitieuze wijnbouwers leveren om een kwalitatieve plaats te veroveren in de moeilijke wijnmarkt. Eén jaar het wijngebeuren in de Rhône missen, lijkt een eeuwigheid. Door corona hebben de professionele wijnfreaks nu vier jaar moeten wachten.

De gigantische toeloop was het bewijs van een enorme nieuwsgierigheid. Gedurende vier dagen werden professionelen uit de wijnwereld in de watten gelegd met verzorgde presentaties, masterclasses en wijnstanden met meer dan 600 wijnbouwers op zes verschillende locaties. De nood aan interactie tussen de wijnbouwer en de commerciële wereld was nooit zo hoog, na een bijna uitzichtloze periode van horecasluitingen, exportopschortingen en het nekschot van de vriesmiserie in april 2021.

Met open venster en vizier bracht InterRhône op deze editie van Découvertes en Vallée du Rhône echt waarvoor ze stond: een boeket aan nieuwigheden en een register aan bevestigingen van het grote potentieel van de Rhônevalei, genoeg om een volledig nummer van Ken Wijn-magazine te vullen. De lastige klus die ik mezelf heb aangemeten werd dus om de redactie te reduceren tot één bijzonder thema: de zoektocht naar unieke monocépagewijnen met de edele grenache.

En ik doe dit om drie redenen. Vooreerst waren de jaargangen 2019 en 2020 uitzonderlijke wijnjaren voor grenache, weliswaar met een sterk verschillende expressie. Vervolgens werd in 2021 grenache zwaar getrokken door de korte vriesgolf op 8 april 2021 met een verlies van de oogst dat soms tot 60% bedroeg. Bepaalde journalisten maken dan ook boudweg en ten onrechte de analyse dat men de zuidelijke Rhône voor de jaargang 2021 beter links laat liggen. Tenslotte ziet men dat innovatieve wijnbouwers meer en meer experimenteren met de nobele grenache en zich wagen tot de productie van wijnen met uitsluitend grenache - tegen de appellatiecultuur in. Er bestaat een onuitgesproken regel in de Zuidelijke Rhône die zegt dat je als wijnbouwer pas geslaagd bent wanneer je de volmaakte schoonheid van grenache in een fles kunt steken.. Emmanuel Reynaud van Château Rayas zal dit niet tegenspreken.

Vanuit dit perspectief en met de pen in aanslag ben ik gedurende twee dagen in het waanzinnige kader van het Palais des Papes (Avignon) 400 wijnbouwers te lijf gegaan op zoek naar iets uitzonderlijks, waarin grenache de hoofdrol speelt. Ik had het mij inderdaad gemakkelijker kunnen maken met syrah als hoofdthema. Maar dit is nu niet aan de orde.

Eerst iets over de (grenache)wijnjaren die momenteel op de markt komen.

• 2019: de ideale weeromstandigheden maakten dat de jaargang 2019 in de Rhône uitzonderlijk mooi is. Ondanks de warme en droge zomer was er genoeg grondwater aanwezig voor een uitzonderlijke rijping van de trossen en waren de technische (suiker, zuur en pH) en fenolische waarden (tannine en anthocyanen) optimaal. De grenachedruiven waren iets kleiner dan normaal, waardoor ze ook meer concentratie vrijgaven. De grenachewijnen van het wijnjaar 2019 zijn dan ook stevig van structuur, iets rustieker in expressie en behoorlijk complex. Zowaar de ‘mannelijkheid’ van grenache.
• 2020: dit wijnjaar was zonnig, maar minder warm dan 2019, met de mistral die meer van de partij was. Door de weinige regen van het jaar voordien kwamen de wijngaarden meer onder stress hydrique te staan. Alles liep iets voorspoediger dan voorzien en de pluk was ook vroeger dan normaal. Dit impliceert dat er bij grenache iets meer zuren waren dan in 2019, doch een lagere fenolische rijpheid (dus iets minder kleurextractie). De grenachewijnen van dit jaar hebben daardoor meer frisheid dan die van 2019 en vertonen een grote soepelheid. Zowaar de ‘vrouwelijkheid’ van grenache.
• 2021: dit atypisch jaar in de Zuidelijke Rhône, getroffen door veel hagel en vorstschade wordt een jaar waar de wijnbouwer het verschil zal maken. Vooral voor de wijnen gebaseerd op grenache is er een grote heterogeniteit. Ook de regenbuien begin september hebben invloed gehad op de uiteindelijke vinificatiestrategie. Door de grote kwantitatieve domper op de grenache-oogst, ziet men eigenaardig genoeg dat de overgebleven trossen van uitzonderlijke kwaliteit waren. Het was een soort natuurlijke rendementscontrole op de wijngaard, waarmee vooral de wijnbouwers uit het midden van de Zuidelijke-Rhône (Cairanne, Plan de Dieu, Rasteau, Vinsobres, Vacqueyras, Gigondas…) zwaar te kampen hadden. Uiteindelijk was dit jaar voor grenache (voor diegenen die nog hebben kunnen oogsten) een spannend en interessant wijnjaar met een zeer groot fruitgehalte. Grenache kwam in grote trossen en bleek zeer krokant. Vandaag is het nog wat te vroeg om om een definitief oordeel te vellen, maar dit jaar zou nog voor grote positieve verrassingen kunnen zorgen (afhankelijk van de gedrevenheid van de wijnbouwer). Zowaar de ‘eigenzinnigheid’ van grenache.

Doorheen de wandeling rond dit prachtig georganiseerd wijnsalon heb ik enkele onbekende en bekende pareltjes kunnen proeven. Als een opgetogen veulen vergat ik twee jaar corona-hectiek en brachten de grenachewijnen mij vaak in hogere sferen. Naar de monocépagewijnen moest ik vaak uitdrukkelijk vragen; ze zaten vaak diep onder de toog weggestopt - meestal omdat ze de appellatie niet echt mochten vertegenwoordigen. Maar eenmaal ik de finessese van de grenache kon duiden in hun basisproduct, kwamen de verborgen schatten aan de oppervlakte. Het helpt ook duidelijk te formuleren waar je naar op zoek bent en te zeggen dat het mogelijks ergens zal gepubliceerd worden in een veel gelezen Vlaams wijntijdschrift.

Uiteraard verdienen de indrukwekkende grenachewijnen van Chateau Simian (met de Châteauneuf-du-Pape ‘Les Grandes Grenachières d’Hippolyte 2020), Domaine Leplan-Vermeersch (met de GT-G 2020), Domaine les Ondines (met de cuvée G 2019), Domaine la Ligière (met Le pointe G 2020), Domaine Coudoulis (met Le G 2016), Domaine Maby (met de Lirac cuvée ‘Bel Canto’ 2018), Cros de Mure (met de Gigondas 2020), Domaine La Florane (met de Visan ‘Terre Pourpre 2020) en Domaine de Montfaucon (met de Châteauneuf-du-Pape ‘Baron de Montfaucon 2019’) ook een plaats in het lijstje, dit zijn geen ontdekkingen meer, maar certitudes. En zo heeft Découvertes en Vallée du Rhône editie 2022 weer zijn sporen nagelaten in de rusteloze geest van een grenacheliefhebber. Met blijvende verbazing proef ik nieuwigheden en grote dingen, waar ze in de ijdele grote (en afwezige) appellatie van Châteauneufdu- Pape op hun hoede moeten voor zijn. Veel van de juist opgesomde ontdekkingen blazen de doorsnee-châteauneufs gewoonweg van de proeftafel. Alleen daarom is zo’n ontdekkingslijstje van bijzonder nut.

Erwin Devriendt

Meer info: www.vins-rhone.com

Geproefd

Hieronder een overzicht van 10 must haves in grenache, vaak buiten de appellatie omdat de appellatievoorschriften monocépagewijnen meestal verbieden. Er zijn ook domeinen bij die vandaag compleet onbekend zijn, maar via deze weg meer verdienen:

Domaine les Asseyras, Naturellement 2021, Vin de France

Een verrassend fijn product, puur gemaakt als natuurwijn maar dan wel zeer fruitig, complex en met diepgang. Een charmeur met grote drinkbaarheid op jonge leeftijd. Voor amper 8 euro een voltreffer van formaat. Dit domein is gelegen in Tulette.

Domaine du Bois de Saint Jean, Cuvée Voulongue 2021, Côtes du Rhône

Een fijnbesnaarde en rechtlijnige wijn met ongelooflijke finesse. Grenache is hier dermate perfect gevinifieerd dat alles harmonieus in elkaar past. De druiven komen van 60 jaar oude wijnstokken en door het laag rendement van het jaar hebben de druiven een ongelooflijk interessante en smaakvolle materie gevormd. Fantastisch product.

Domaine Chamfort, C’est beau là-haut 2019, Côtes du Rhône Villages Séguret

Een stevige donkere grenachewijn met enorm veel karakter en potentieel. Een wijn voor de toekomst, gemaakt uit een zeer klein perceel op 450 meter hoogte in de heuvels van Séguret. Het concentraat komt niet alleen door het jaar, maar ook door het zeer laag rendement (lager dan 25hl/ha).

Domaine Corinne Depeyre, Terres de Cabassole 2019, Côtes du Rhône

Een intense maar fijne grenache op puur fruitfinesse gemaakt. Zeer klassiek gevinifieerd op beton (zonder hout), met bijzondere aandacht voor de fluwele tannine en de zachte fruitmaterie. Een genietwijn bij uitstek, gemaakt door een bijzonder gepassioneerde vrouw uit Tulette.

Les Deux Cols, Trois Terroirs 2020, Côtes du Rhône

Dit recent domein (2017) dicht bij Bagnols-sur-Cèze, brengt een verrassend nieuw gamma leuke rhônewijnen op de markt, waarvan deze Trois Terroirs 2020 voor de eerste keer 100% grenache is getuned (vorige millésimes min 80%). Deze wijn is rond, vlezig en guitig in zijn expressie. Een domein om te volgen.

Domaine les Lys, Caillasses 2019, IGP Cévennes

Een verbluffend domein met enthousiaste jonge mensen, die doordrongen zijn van de biodiversiteit rond Uzés. Deze 100% grenache is bijzonder aromatisch en zeer breed in de afdronk. Een boeket van exotisch rood fruit ondersteunt de volheid van deze stevige charmeur. Niet goedkoop met zijn 28 euro, maar wel een ontdekking in de top van het grenachegebeuren in de Zuidelijke Rhône.

Domaine de l’Odylée, L’Audacieuse 2020, Côtes du Rhône

Odile Couvert (de wijnbouwster) is geen simpele ‘madam’ en zo zijn ook haar wijnen. Kracht en expressiviteit zijn de rode draad doorheen haar gamma, alsook in deze 100% grenache (die echt haar naam niet gestolen heeft). Voor de eerste maal proef ik duidelijke toetsen van leder en chocolade, mooi ingekapseld in een zee van rood fruit. Deze wijn grijpt je bij de keel en laat niemand onverschillig (waarbij ik ook kan begrijpen dat sommige grenacheliefhebbers hierop afknappen). Ook de prijs van 24 euro is niet simpel. Maar deze wijn moet hoe dan ook in dit ontdekkingslijstje voorkomen.

Domaine Purviti, Terre de Ciel 2020, IGP Mediterranée

Andermaal een nieuw gedreven vrouwelijke persoonlijkheid (Ingrid Nueil), gehuisvest in Beaumes-de-Venise. Deze 100% grenache is misschien de meest krokante van alle ontdekkingen: een wijn om in te bijten. Wat een fraicheur in combinatie met een mand vol kersen! Prachtige speelse wijn, waarbij de proever het niet bij één glas kan houden. De prijs van 9,5 euro maakt dit verhaal nog sterker.

Le Sang des Cailloux, Oumage 2019, cuvée Elisa, Vacqueyras

Dit bekend kwaliteitshuis blijft verrassen. De Oumage 2019 is 100% grenache (wat niet altijd het geval is bij andere jaargangen, soms ook 100% syrah) en bulkt van finesse en fijne fruitpersistentie. Zeer grote wijn, gemaakt door een referentie in de appellatie. Een wijn om gerust jaren in de kelder te vergeten, maar nu reeds uitzonderlijk fijn en lekker is. De prijs moet je erbij nemen: 30 euro

Vincent Baumet, La Pointe du Jour Rosé 2020, Vin de France

Deze gedreven maar bescheiden wijnbouwer uit Rochegude scoort altijd hoog met al zijn wijnen. Deze 100% grenache rosé springt er toch uit en was zowaar de beste rosé die ik van alle proeftafels heb kunnen plukken. Deze gastronomische wijn met veel bagage en structuur was tegelijkertijd een verleider. Floraal en rijk zijn hier de kernbegrippen. Het is de enige rosé die ik als grenache-ontdekking heb weerhouden.